Illustration of Vaslav Nijinsky in L’Après-midi d’un faune by for the cover of the programme for the Théâtre du châtelet, Paris
Artist: Leon Bakst. Date: 1912
Costume for Flore in Massine's Zephyre et Flore. Artist: After Georges Braque Date: 1925
Front cloth used for Le Train bleu after a painting by Pablo Picasso. Date: 1924
Lubov Tchernicheva as the Tsarina from The Firebird, by Vera Willoughby, about 1921. Museum no. S.437-2000
Ida Rubinstein as Zobeide and Vaslav Nijinsky as the Golden Slave in Schéhérazade, published by Georges Barbier, 1913, dedicated to the bookseller and balletomane Cyril Beaumont. Museum no. S.15-2001
Cover of Le Théatre showing Tamara Karsavina in costume as the Firebird, May 1911. V&A Theatre & Performance Collections
Costumes for brigands in Fokine's ballet Daphnis and Chloé, designed by Léon Bakst, 1912. Museum no. S.508&A, B-1979; S.639&A, B, 635&A, C-1980
ΕΚΘΕΣΗ. Μνημειώδης και επιβλητική η μεγάλη φθινοπωρινή έκθεση του Μουσείου Victoria & Albert στο Λονδίνο, με θέμα της τον Ρώσο ιμπρεσάριο Σεργκέι Ντιαγκίλεφ, ιδρυτή των «Ρωσικών Μπαλέτων» και τις περιοδείες του με τη φημισμένη χορευτική κομπανία από το 1909 μέχρι το 1929. Είτε είστε θαυμαστής του χορού είτε όχι, ο απόηχος ενός πανέμορφου, ονειρικού κόσμου ξαναζωντανεύει και σας προσκαλεί να τον ανακαλύψετε.
Τα τριακόσια στον αριθμό αντικείμενα της έκθεσης, τα οποία αποτελούν ενδεικτικά τεκμήρια μιας και άκρως συναρπαστικής πορείας και θορυβώδους ζωής του Ντιαγκίλεφ ανάμεσα στα πιο ζωηρά και δημιουργικά πνεύματα της εποχής του. Πέρα από μια συναρπαστική συλλογή κουστουμιών του Λέον Μπακστ ξεχωρίζουν σκηνικά και κουστούμια από Ματίς, Σανέλ, Πικάσο και Ντεκίρικο, φανερώνοντας παράλληλα την αχαλίνωτη αγάπη που έτρεφε ο Ντιαγκίλεφ για τη ζωγραφική. Ορισμένα εκθέματα δεν έχουν παρουσιαστεί κάπου άλλου, όπως το πρωτοποριακό για την εποχή του σκηνικό από τον Ρώσο κονστρουκτιβιστή Γιακούλοφ για το μπαλέτο του 1927 ‘Le Pas d’Acier’.
Η έκθεση «αφηγείται» με γραμμικό τρόπο τα αντικείμενά της, αφού παρουσιάζει σε χρονολογική σειρά την πορεία της χορευτικής κομπανίας, εστιάζοντας την προσοχή της πότε σε ένα συγκεκριμένο πρόσωπο και πότε σε ένα συγκεκριμένο θέμα. Μια ολόκληρη ενότητα είναι αφιερωμένη στον Νιζίνσκι, τον χορευτή που αψηφούσε τους νόμους της βαρύτητας ακόμη και αν φορούσε κουστούμια βαριά σαν πανοπλίες. Φιλοξενούνται επίσης προσωπικά είδη του Ντιαγκίλεφ όπως το μεγάλο καπέλο του, το ταξιδιωτικό του ρολόι ή τα κιάλια θεάτρου με τα οποία έβλεπε όχι την εξέλιξη της παράστασης αλλά και τις απορημένες αντιδράσεις των θεατών απέναντι σε ένα πρωτόγνωρο για την εποχή θέαμα συνοδευόμενο από μουσική συνθετών της τάξεως του Ιγκόρ Στραβίνσκι.
Στις αρχές του 20ού αιώνα Ρωσικά δώσανε νέα πνοή στο κόσμο του χορού σε μια εποχή που το ενδιαφέρον έτεινε να εκλείψει. Ένα αιώνα μετά η έκθεση στο V&A καταφέρνει αβίαστα κάτι παρόμοιο. Καθώς ο Ντιαγκίλεφ ήξερε να διαχειρίζεται και να προκαλεί με αυστηρό τρόπο το ενδιαφέρον της Ευρώπης δεν επέτρεπε ποτέ για παράδειγμα να κινηματογραφηθεί κάποια από τις παραστάσεις του, αφήνοντας έτσι εμάς εκατό χρόνια αργότερα να φανταστούμε πως χορεύαν οι χορευτές του. Το ενδιαφέρον της έκθεσης έγκειται, νομίζω, ακριβώς σε ένα ανάλογο κενό και μια αντίστοιχη έλλειψη. Είναι τόσο γοητευτικά τα σκηνικά, τόσο εξωτικά τα κουστούμια που μας κάνουν τελικά να διερωτόμαστε για το ποιος τα φόρεσε πάνω στη σκηνή και πως χόρεψε. Αν στον κόσμο του χορού στο επίκεντρο παραμένει ο άνθρωπος, τότε οι χορευτές του Ντιαγκίλεφ στο V&A «λάμπουν» δια της απουσίας τους.
Victoria & Albert Museum, South Kensington Cromwell Road London SW7 2RL. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 09 Φεβρουαρίου 2011
Τάσος Α. Γκέκας / για την Καθημερινή
